NK cell ทำลายเซลล์มะเร็งอย่างไร ?

NK Cell (Natural Killer Cell) หรืออาจเรียกว่า เซลล์นักฆ่าตามธรรมชาติ

NK Cell คือเม็ดเลือดขาวชนิดหนึ่ง (Cytotoxic lymphocyte) ที่สำคัญต่อระบบภูมิคุ้มกันโดยธรรมชาติในร่างกาย มีหน้าที่ในการทำลายเซลล์ที่ติดเชื้อไวรัสและตอบสนองต่อการก่อตัวของก้อนมะเร็ง

NK cell มีความสามารถพิเศษในการทำลายเซลล์แปลกปลอม ที่แตกต่างจากเม็ดเลือดขาวชนิดอื่นในร่างกาย โดยมันมีความสามารถในการรับรู้และฆ่าเซลล์ที่ผิดปกติได้โดยไม่ต้องรอการกระตุ้นโดยแอนติบอดี้และสารบนผิวเซลล์ (MHC: histocompatibility complex) เหมือนเม็ดเลือดขาวชนิดอื่นๆ ส่งผลให้เกิดปฏิกิริยาภูมิคุ้มกันเร็วขึ้น ทำให้มันได้รับการขนานนามว่า นักฆ่าตามธรรมชาติ

**อย่างไรก็ตาม ในภาวะปกติ เม็ดเลือดขาว NK Cell พบได้ค่อนข้างน้อยในกระแสเลือด โดยพบเพียง 15% ของจำนวนเม็ดเลือดขาวชนิด ลิมโฟไซต์ (Lymphocyte) ทั้งหมด อีกทั้งการศึกษาพบว่าจำนวนของเม็ดเลือดขาว NK Cell จะลดลงเมื่ออายุเพิ่มมากขึ้น ซึ่งสัมพันธ์กับอุบัติการณ์ของมะเร็งที่เพิ่มมากขึ้นตามอายุ

บทบาทหน้าที่ของ NK cell ต่อการทำลายเซลล์มะเร็ง

1. The Effect in Removing Cancer Cells that are Generated Every Day: ร่างกายของเรามีเซลล์ที่แบ่งตัวผิดปกติเกิดขึ้นนับพันเซลล์ต่อวัน NK Cell มีหน้าที่ในการค้นหาและทำลายเซลล์ที่ผิดปกติเหล่านั้นก่อนที่จะมีโอกาสแบ่งตัวเพิ่มจำนวนจนแสดงออกเป็นโรคมะเร็งในที่สุด
2. The Effect in Preventing Recurrence and Metastasis of Cancer: ในกรณีที่มะเร็งนั้นแม้จะรักษาหายแล้วแต่ในความเป็นจริงอาจจะยังมีเซลล์ต้นกำเนิดมะเร็งจำนวนเล็กน้อยเล็ดรอดอยู่และรอคอยโอกาสในการแบ่งตัวเพิ่มจำนวนและกลับเป็นซ้ำในที่สุด NK Cell จะคอยตามหาเซลล์ดังกล่าวและทำลาย กล่าวคือ NK Cell มีบทบาทในการป้องกันการกลับเป็นซ้ำ
3. The Effect in Enhancing Immune Response to Cancer: ในกลไกการทำลายเซลล์มะเร็งของระบบภูมิคุ้มกันนั้นต้องอาศัยการทำงานของร่วมกันของเซลล์เม็ดเลือดในระบบภูมิคุ้มกันหลายชนิดทั้ง Dendritic Cell และ Cytotoxic T Cell โดยพบว่า NK Cellจะช่วยเพิ่มการทำงานของเซลล์ดังกล่าวโดยการหลั่งไซโตไคน์หลายชนิด ทำให้มีประสิทธิภาพในการทำลายเซลล์มะเร็งมากขึ้น

ปัจจุบันทางการแพทย์สามารถตรวจ NK Cell Count และ NK Activity ได้ เพื่อประเมินความสามารถในการทำลายเชื้อไวรัสและเซลล์มะเร็งของแต่ละบุคคลได้จากการเจาะเลือด ดังนั้นผู้ที่ควรได้รับประโยชน์จากการตรวจคือสำหรับผู้ที่ตรวจแล้วพบว่า มีระดับภูมิคุ้มกันต่ำกว่าปกติ ซึ่งนั้นหมายถึง กลุ่มคนที่มีโอกาสติดเชื้อไวรัสได้บ่อยขึ้น หายยากขึ้นร่วมทั้งมีความเสี่ยงของการเกิดโรคมะเร็งเพิ่มขึ้นด้วย เราจึง แนะนำการตรวจ NK cell ในคนที่มีความเสี่ยงต่างๆ เช่น

• คนที่มีการติดเชื้อบ่อยครั้ง เช่น เริม, งูสวัด, โรคตับอักเสบ, เป็นหวัดบ่อย, เป็นไข้หวัดใหญ่สายพันธุ์ เอ หรือ บี, ไข้หวัดนก เป็นต้น
• บุคคลในครอบครัวมีประวัติการเป็นโรคมะเร็ง
• มีสภาวะอ่อนล้าเรื้อรัง
• มีประวัติการสูบบุหรี่อย่างหนัก
• คนที่ต้องสัมผัสกับฮอร์โมนหรือมลพิษจากสิ่งแวดล้อมเป็นระยะเวลานาน
• คนที่มีสุขภาพดี ที่ต้องการตรวจติดตามการทำงานของภูมิคุ้มกันที่มีกันที่มีมาแต่กำเนิด ซึ่งเป็นภูมิแบบไม่จำเพาะเจาะจงของตนเอง (nonspecific defense mechanism)

ที่มา : ศูนย์มะเร็งตรงเป้า รพ.จุฬารัตน์9 แอร์พอต